دوچرخه، دوچرخه سواری و نگهداری دوچرخه از موضوعات روزی زندگی انسان است. به دلیل تشدید آلودگیهای ناشی از استفاده خودروهای بنزینی و گازوئیلی، بسیاری از کشورها در حال ارائه تمهیداتی برای استفاده حداکثری شهروندان خود از دوچرخه هستند. از این رو است که آشنایی با این وسیله نقلیه روز به روز برای کاربران جذابتر میشود. استفاده از دوچرخه برای ورزش، رفت و آمد و البته تفریح نیز مزید بر علت محبوبیت این وسیله شده است. کاربرانی که به تازگی به جرگه استفاده کنندگان دوچرخه پیوستند نیز با چالشهای جدیدی روبرو هستند. به دلیل توسعه فوق العاده زیاد برندهای دوچرخه سازی در جهان و سخت شدن تشخیص دوچرخه با کیفیت، انتخاب دوچرخه از جمله این چالشها است. با جمیع این جوانب و برای برطرف نمودن برخی از ابهامات و آشنایی کامل کاربران با روند تولید این وسیله نقلیه جذاب، بر آن شدیم تا در یک مقاله کامل و جامع، مهمترین مسائل مربوط به تولید و نگهداری دوچرخه را با هم مرور نماییم. افزایش سطح آگاهی در این زمینهها باعث میشود تا کاربران بتوانند با تسلط بیشتری در هنگام بروز مشکل با این وسیله نقلیه برخورد کرده و راحتتر هم در زمان خرید برای آن اقدام نمایند.
تاریخچهای مختصر از تولید دوچرخه
دوچرخه و دوچرخه سواری در تاریخ زندگی بشر قدمت خیلی زیادی ندارد. البته در قدیم دوچرخه با شکل و شمایل کاملاً متفاوت تری مورد استفاده قرار می گرفته است و بسیاری از کشورها نیز از همان روزهای چوبی بودن چرخهای دوچرخه، به دنبال پیشرفت در زمینه تولید آن بوده اند. وقایع تاریخی بسیاری زیادی پیرامون ساخت اولین دوچرخهها در جهان وجود دارد. تقریباً هر منبعی در هر کشوری تولد این روند را مربوط به خود می داند. چیزی که مسلم است این است که زادگاه این وسیله نقلیه در قاره اروپا بوده و هر کدام از کشورها به سبک خاصی اقدام به طراحی و استفاده از این وسیله نقلیه نموده اند. نمونههای اولیه آن با چرخهای چوبی در سال 1690 در فرانسه تولید شد. در سال 1817 دوچرخه با شکل و شمایلی به روزتر و با چرخهای بسیار بزرگ (که احتمالاً عکس ها و فیلمهای آن را دیده اید) در آلمان گسترش یافت.
با گسترش استفاده از این وسیله در اروپا، کم کم کلاسهای آموزش استفاده از دوچرخه نیز برای کاربران در نظر گرفته شد و شرکتهای بزرگی که سهام داران آنها به این وسیله علاقمند بودند، برای توسعه ساخت آن دست به کار شدند. از آن زمان دوچرخه سواری هم تبدیل به یکی از تفریحات جذاب در زندگی بشر گردید. بعد از آن نیز به مرور روند تولید دوچرخهها به روزتر و بهتر شد. تولید زینهای نرم تر، چند رکابه شدن دوچرخه ها، تمهیدات خاص برای نگهداری دوچرخه و اضافه شدن دوچرخه سواری به ورزشهای جذاب در میان اروپاییها از جمله این پیشرفتها هستند.
دوچرخهها در تاریخ
در طول تاریخ تولید دوچرخه و توسعه دوچرخه سواری در میان انسان ها، شکل و شمایل این وسیله نقلیه دستخوش تغییرات بسیار زیادی شده است. شاید تنها نقطه اشتراک بین دوچرخههای اولیه با دوچرخههای امروزی در دو چرخ بودن آنها باشد. البته اگر سه چرخهها را هم به جمع خانواده دوچرخهها راه ندهیم. جالبت است بدانید که برخی از شرکتهای بزرگ خودروسازی در جهان جزو اولین شرکت هایی بودند که روی به تولید این وسیله نقلیه آوردند و سپس کم کم مسیر آنها به سمت تولید خودرو تغییر کرد. دوچرخههای اولیه با زینها بزرگ و بدنه چوبی در جهان گسترش یافتند. کم کم جنس چرخها و زین تغییر کرد و فلز تبدیل به نقش اول ساخت این وسیله در جهان شد. قدم بعدی در تغییرات این وسیله در افزایش اندازه چرخهای جلو و عقب بود. جابجایی چرخهای کوچک و بزرگ هم در جهت رفاه هر چه بیشتر دوچرخه سواری برای کاربران، روند توسعه آن را ادامه داد. اولین طرحهای دوچرخه به شکل امروزی توسط نقاش برجسته ایتالیایی لئوناردو داوینچی ارائه شد. طرحهای وی بعدها دستمایه ساخت اولین دوچرخهها با شکل و شمایل امروزی شد. در سال 1888 نیز با اضافه شدن لاستیکهای هوادار به صنعت دوچرخه سازی، مسیر تحول دوچرخهها تقریباً به تکامل نزدیک شد.
کاربردهای دوچرخه و دوچرخه سواری
دوچرخه سواری امروزه کاربردهای زیادی در بین کاربران دارد. امروزه بیشترین میزان استفاده از این وسیله نقلیه برای سرگرمی و تفریح و دوچرخه سواری در فضای آزاد است. استفاده از دوچرخه به عنوان یک وسیله ورزشی هم از سالهای 1869 در کشورهای اروپایی مانند انگلیس شروع شده و هم اکنون نیز تبدیل به یکی از رشتههای جذاب، محبوب و البته پولساز برای ورزشکاران گردیده است. صنعت دوچرخه سازی در سالهای گذشته از قرن 21 رشد فوق العاده چشم گیری از خود نشان داده و در حال حاضر دوچرخهها امکانات بسیار ویژهای دارند که استفاده از آنها را نیز جذابتر و راحتتر کرده است.
علاوه بر ورزش و دوچرخه سواری برای تفریح، استفاده از آن برای جابجایی نیز هنوز در بسیاری از کشورهای مدرن رونق خود را حفظ کرده است. به دلیل عدم ایجاد آلودگی برای محیط زیست، این وسیله حتی مورد علاقه فعالان محیط زیست نیز بوده و آنها نیز استفاده از این وسیله را به کاربران توصیه می نمایند. از دوچرخه برای حمل بارهای کوچک در مسیرهای کوتاه نیز استفاده میشود. این وسیله هم چنین در انواع مختلفی اعم از دوچرخه کوهستان برای طی کردن مسیرهای کوهستانی و پرشیب، دوچرخه ثابت برای ورزشهای روزمره، دوچرخه دنده دار برای تنظیم سرعت رکاب زدن، دوچرخه معمولی بدون دنده و برخی انواع دیگر تولید شده و مورد استفاده کاربران قرار می گیرد.
روند تولید دوچرخه
تولید دوچرخههای امروزی در کارخانه مراحل مشخصی دارد. بسته به نوع دوچرخه، از نظر امکانات هم این مراحل کمی با هم تفاوت خواهد داشت. استفاده از مواد اولیه مرغوب و با کیفیت و البته استانداردهای دوچرخه سازی دیگر تفاوتهای سازندگان را از هم تشکیل می دهد. هنوز هم با گذشت سالهای زیادی از زمان تولید اولین دوچرخهها و رواج دوچرخه سواری در بین انسان ها، فرایند تولید دوچرخه هنوز هم با دخالت زیاد دست انجام می پذیرد. مرحله به مرحله تولید دوچرخه به قرار زیر است :
1- قطعاتی که هر یک باید جداگانه تولید شوند.
دوچرخه از اجزای مختلفی ساخته می شود. هر کدام از اجزای دوچرخه در یک فرایند ثابت به صورت مجزا از هم تولید و در نهایت این اجزا با یکدیگر مونتاژ می شوند. البته هر کدام از اجزای این وسیله در هنگام ساخت حساسیتهای خاص خود را دارند. اجزایی از دوچرخه که بایستی به صورت جداگانه تولید شوند عبارتند از: • تنه اصلی دوچرخه • زین • کرپی و کاسه دوشاخ • رکاب • جا رکابی • زنجیر و سایر متعلقات
2- ساخت تنه اصلی دوچرخه
ساخت تنه دوچرخه بسته به برند و نوع دوچرخه قابل بررسی است. هر کدام از انواع دوچرخه با کیفیت کوهستان، دوچرخه مورد استفاده برای مسابقات دوچرخه سوای و دوچرخههای معمولی، آلیاژ مخصوصی را در ساخت تنه میطلبند. از این رو برندهای تولید کننده این دوچرخهها نیز بسته به کیفیت محصول، دست به انتخاب میان این آلیاژها می زنند. هر کدام از فلزات به کار رفته در ساخت تنه، دوام و مشخصات خاص خود را داشته و از آن گذشته قیمت مشخصی هم برای کل دستگاه ایجاد می نمایند. رایجترین آلیاژها در تولید تنه دوچرخه عبارتند از: تیتانیومی: برای پیدا کردن این آلیاژ در ساخت دوچرخه و دوچرخه سواری با آلیاژهای تیتانیومی بایستی سراغ برندهای خیلی مشهور و البته خیلی گران بروید. فلزی سبک، با دوام و با عمر طولانی که یک دوچرخه با کیفیت برای شما به ارمغان خواهد آورد. کربنی: کربن نیز یکی دیگر از آلیاژهای رایج به کار رفته در تولید تنه دوچرخه است. کربن به دلیل سختی بسیار بالا می تواند عمر دستگاه شما را چند برابر زیاد نماید. البته هزینه ساخت چنین دوچرخه هایی هم معمولا گران تمام میشود. از این آلیاژ بیشتر برای ساخت دوچرخههای کورسی و کراس کانتری که برای دوچرخه سواری در مسیر مسابقه استفاده می شوند، استفاده میشود. این دوچرخهها هم معمولا قیمت بسیار گرانی خواهند داشت. آلومینیومی: آلومینیوم فلزی بسیار پرکاربرد در صنایع مختلف است. در صنعت ساخت لوازم خانگی، ابزار آلات و البته در فرایند تولید دوچرخه از این آلیاژ به وفور استفاده میشود. به دلیل قیمت مناسبتر این فلز، قیمت محصول نهایی ساخته شده با آن هم ارزانتر خواهد شد. افراد علاقمند به دوچرخه سواری می توانند از دوچرخههای آلومینیومی برای قیمت بهینه ای که دارند استفاده کنند. استفاده از آلومینیوم برای تولید دوچرخه هم می تواند روند آن را سادهتر نماید و هم کیفیت مطلوبی را برای کاربر در مصارف معمولی از دوچرخه ایجاد می کند. آلومینیوم و کربن: استفاده از ترکیب آلومینیوم و کربن برای ساخت دوچرخه هم می تواند قیمت مطلوب تری نسبت به دوچرخههای کربنی ایجاد کند و هم روند تولید آنها را نیز سادهتر نماید. مقاومت فوق العاده بالای کربن با شکل پذیری آلومینیوم و عدم زنگ زدگی آن در فرایند تولید با هم تجمیع شده و منجر به تولید یک دوچرخه با کیفیت و درجه یک خواهد شد. کروملی: کرومل ترکیبی از دو فلز فوق العاده با دوام کروم و مولیبدن است که ترکیب این دو می تواند در فرایند دوچرخه سازی استفاده شود. این آلیاژ نیز کیفیت بسیار مطلوبی برای کاربر ایجاد می کند. البته باید دقت داشته باشید که استفاده از چنین ترکیباتی در دوچرخه سازی به دلیل سختی کار، خیلی رواج ندارد. آهن: البته آهن نیز یکی دیگر از فلزاتی است که می تواند برای ساخت دوچرخه از آن استفاده کرد که به دلیل شرایط سخت و کیفیت پایین، کمتر کاربرد داشته و اکنون سالهای زیادی است که استفاده از آهن در ساخت تنه دوچرخه جایگاهی ندارد.
3- ساخت و مونتاژ چرخ ها
چرخهای دوچرخه خود از اجزای مختلفی تشکیل می شوند. باز هم بسته به برند تولید کننده، این چرخها نیز از جنسهای مختلف و در شکلهای مختلفی تولید میشوند. به دلیل اهمیت بسیار زیادی که در تولید رینگ دوچرخهها وجود دارد، ساخت چرخ نیز یکی از مشخصات برندهای عالی دوچرخه سازی در جهان است. افراد علاقمند به دوچرخه سواری باید بدانند که رینگها به دلیل قرار گرفتن در سایش، بایستی حتما کیفیت مطلوبی داشته باشند. در غیر این صورت دوچرخه قابلیت خود را پس از مدتی از دست خواهد داد.
4- مونتاژ بدنه و چرخ ها
در این مرحله از فرایند تولید دوچرخه، چرخهای از پیش آماده شده با تنه دوچرخه با هم ادغام می شوند. فرمان و سیستم کاسه دو شاخ دوچرخهها نیز در این مرحله با یکدیگر ترکیب می شوند.
5- رکاب و زنجیر
یکی دیگر از مشخصههای تعیین دوچرخه با کیفیت در زنجیر و رکاب و البته جا رکابی آنها است. یکی از مشکلات رایج دوچرخهها برای دوچرخه سواران، پاره شدن زنجیر و یا در رفتن آن در هنگام دوچرخه سواری است. واقعاً این نکته در هنگام رفت و آمد با دوچرخه می تواند بسیار زجرآور باشد. از این رو حتماً باید در کیفیت زنجیر دوچرخه خود نیز اطمینان حاصل نمایید.
6- سوار کردن زین دوچرخه
بعد از سوار کردن رکاب و جا رکابی، نوبت به سوار کردن زین دوچرخه می رسد. زین یک دوچرخه باکیفیت، هم بایستی جنس خوبی داشته باشد و هم شکل و فرم مناسبی برای نشستن دوچرخه سوار برای دوچرخه سواری در آن طراحی شده باشد. در حال حاضر طراحان بسیار زیادی در جهان به دنبال ریزترین جزئیات برای طراحیهای مدرن زین دوچرخه با کیفیت هستند.
7- سایر اجزای دوچرخه
دوچرخهها دارای اجزای فرعی دیگری نیز هستند که در نهایت، همه آنها باید به دوچرخه الحاق شوند. در مرحله آخر، تولید کننده با الحاق این اجزا، مراحل ساخت دوچرخه را نهایی نموده و محصول خود را روانه بازار می نماید.
تعمیرات و نگهداری دوچرخه
هرچند تعمیرات دوچرخه در بسیاری از موارد می تواند کاری تخصصی و از عهده کاربر خارج باشد، با این وجود رعایت نکات نگهداری دوچرخه ها، هم برای افزایش طول عمر این دستگاه و هم برای عدم نیاز به خدمات تعمیرات دوچرخه می تواند مثمر ثمر واقع شود. از این رو حتماً اگر به دوچرخه سواری علاقه دارید و از این وسیله در زندگی خود استفاده زیادی می کنید، بهتر است به نکات مهم نگهداری دوچرخهها نیز واقف شوید. برخی از مهمترین نکات نگهداری دوچرخه موارد زیر هستند: • دوچرخه خود را تمیز و عاری از گردو غبار نگه دارید. • پیچها را به اندازه ببندید. • طول عمر لاستیک دوچرخه خود را چک کنید. • سایش رینگها را جدی بگیرید. • لنتهای ترمز را تعویض کنید. • پایه زین دوچرخه را جدی بگیرید.
در این مقاله به معرفی روند تولید دوچرخه و گسترش دوچرخه سواری در جهان پرداختیم و سپس سیر تکامل دوچرخهها را نیز با هم مرور کردیم. بعد از آن به بررسی فرایند ساخت دوچرخهها و نکات نگهداری از دوچرخهها رسیدیم . بررسی این نکات و دقت در آنها برای کاربران امروزی و دوچرخه سواران عزیز کاملاً ضروری و لازم است. حتماً باید این نکات را برای دوچرخه سواری در اولویت قرار داده و سلامت خود و دوچرخه خود را با بی احتیاطی به خطر نیندازید.
هر وسیله مصرفی بعد از مدتی به دلایل خاصی غیر قابل مصرف میشود. گاهی اوقات به دلیل فرسودگی و یا از کار افتادگی و بالا بودن هزینه تعمیر و بازسازی، گاهی اوقات به دلیل عدم کارآمدی که به مرور زمان حاصل میشود و گاهی نیز صرفاً به علت اینکه دیگر آن وسیله مورد پسند و سلیقه ما نیست، کنار گذاشته میشود