آغاز دوچرخه سواری برای کودکان
می 12, 2020آیا با وجود کرونا، دوچرخه سواری ممکن است؟
می 16, 2020
حدود هفت هزار سال پیش یعنی زمانی که نخستین شهرها شکل گرفتند، خیابانها نقش بسیار متمایزی در ساختار شهری برعهده داشتند که از آن جمله میتوان به مکانهایی برای جمع شدن مردم، فروش کالاهای خود، جمع شدن بچهها و بازی در خیابانها (بله در خیابانها) و رساندن خود از مکانی به مکان دیگر اشاره کرد.
سپس تحولی عظیم ادراک ما از خیابانها را تغییر داد و در اوایل دهه 1900، پای خودروها به خیابانها باز شد؛ در حالیکه مردم همچنان عادت داشتند از خیابانها به عنوان قلمرو شخصی خود استفاده کنند. با گذشت چندین سال و تغییر الگوهای شهرنشینی، خودروها به حاکم بلامنازع خیابانها تبدیل شدند و در کنار سرعتبخشی و تسهیل در حمل و نقل، مشکلاتی نیز با خود به همراه آوردند.
با افزایش جمعیت شهرها، دوچرخهسواری به طور فزایندهای به عنوان پاسخی امیدوارکننده برای انواع مشکلات شهری، از جمله مسائل مربوط به ازدحام ترافیک، آلودگی شهری، انتشار گازهای کربن، کاهش هزینههای اقتصادی حمل و نقل و موضوعات گستردهتر مانند سلامت عمومی شهروندان و نشاط شهری شده است. از این رو بسیاری از کشورهای دنیا، طی سالهای اخیر، طرحها، زیرساختها و سیاستهای تشویقی ویژهای برای ترغیب مردم به استفاده از دوچرخه و تبدیل آن به جزیی ثابت از زندگی آنها در پیش گرفتهاند که از کاهش عوارض شهروندانی که از دوچرخه استفاده میکنند تا کمک مالی به شهروندانی که مسیر خانه تا محل کار را با دوچرخه طی میکنند را شامل میشود.
دلایل توجه و اهمیت به دوچرخهسواری در شهرهای مدرن و شهرهای آینده
نگاه به دوچرخهسواری در کشورهای مدرن دنیا، نگاهی چندجانبه است و دولتها به دلایل بسیاری، شهرها را به انجام اقدامات مفید و برنامهریزی شهری جهت ترویج فرهنگ دوچرخهسواری در میان شهروندان و ایجاد شرایط مناسب رفت و آمد با دوچرخه تشویق میکنند. کاهش میزان آلودگی هوا، شاید مهمترین و اصلیترین علت گرایش به دوچرخهسواری در شهرهایی مانند میلان ایتالیا باشد که قطب صنعتی ایتالیا و نخستین شهر آلوده اروپایی به شمار میرود. دوچرخه، نماد حمل و نقل پایدار است و حامل پیامی مثبت برای تولید و مصرف پایدار که تاثیر مثبتی نیز بر آب و هوا دارد.
نجات کره زمین را میتوان دومین علت استفاده از دوچرخه دانست. فقط 12 سال دیگر فرصت داریم تا زمین را از دست انتشار گازهای آلاینده و گلخانهای ناشی از حمل و نقل نجات دهیم و درغیر این صورت با از بین رفتن مرجانها و اسیدی شدن اقیانوسها، زندگی انسانها نیز بر روی کره زمین با خطر جدی مواجه میشود.
در کشور انگلیس، اتومبیلها مقصر اصلی تولید حدود 60 درصد از گازهای گلخانهای هستند و 70 درصد مسیرها کمتر از هشت کیلومتر است؛ مسیری که به آسانی میتوان با دوچرخه طی کرد.
حفظ سلامتی و مقابله با کمتحرکی شهروندان، سومین علت روی آوردن به دوچرخهسواری است و انجام آن به صورت چندبار در هفته، فشارخون، استرس و ابتلا به بیماریهای قلبی را کاهش داده و سبب تقویت قلب و عضلات، سیستم ایمنی و بالارفتن میزان اکسیژن خون میشود. هرچه خیابانها خالیتر از اتومبیل و پرتر از دوچرخه باشد، سلامتی شهروندان بیشتر تأمین میشود.
استفاده از دوچرخه همچنین میتواند به عنوان نماد و ابزاری برای توسعه پایدار در نظر گرفته شود و از این رو سرمایهگذاری در زیرساخت دوچرخهسواری یک حرکت هوشمندانه برای شهرهای مدرن و شهرهای آینده محسوب میشود.
زیرساختهای اساسی و مورد نیاز برای دوچرخه سواری
ایجاد زیرساخت حمل و نقل سازگار با محیطزیست یکی از کلیدهای ایجاد آیندهای پایدار برای شهرها است و دوچرخهسواری یکی از عوامل مهم این دیدگاه در بسیاری از محیطهای شهری است.
زیرساخت دوچرخهسواری میتواند با موفقیت به عنوان بخش یکپارچهای از نمای خیابانی طراحی شود. براساس گزارش جهانی محیطزیست سازمان ملل در مورد پیادهروی و دوچرخهسواری که در سال ۲۰۱۶ منتشر شد، در شهرهای چین تا ۶۰ درصد سفرهای شهری با دوچرخه انجام میشود در حالیکه در شهرهای آفریقایی این رقم کمتر از ۵ درصد است. علاوه بر این در مالاوی، یک کشور در حال توسعه در آفریقای شرقی، ۸۰ تا ۹۰ درصد مردمی که در جادههای روستایی حرکت میکنند دوچرخه سواران هستند. سال ۲۰۱۶ در هلند، ۴.۵ میلیارد سفر (۱۵.۵ میلیارد کیلومتر) با دوچرخه انجام شده است.
توسعه زیرساختهای متناسب، به افزایش تعداد رکابزنان منجر میشود و زیرساختها و دوچرخهسواران بیشتر، امنیت را بهبود میبخشد. هرچه برای سفر در درون شهرها از دوچرخههای بیشتری استفاده شود، هوای پاک و سلامتی و فعالیت بدنی نیز فزونتر میشود.
در مکانهایی که برنامهها و سیاستهای لازم به توسعه زیرساختهای فیزیکی اختصاص مییابد، رکابزنی نیز رونق میگیرد و افزایش زیرساختها و رکابزنان، به بهبود سلامت میانجامد. به عنوان مثال تامین اعتبار کافی برای پارکینگ دوچرخه در همه شهرهای دوستدار دوچرخهسواری از اولویت بالایی برخوردار است. چرا که حتی در جاهایی که سرقت دوچرخه به عنوان مشکلی جدی محسوب نمیشود، پیدا کردن فضای لازم (در خیابان و یا خارج از خیابان) برای پارک دوچرخهها میتواند یک چالش مهم باشد. یکی از اقدامات صورت گرفته در این خصوص، احداث پارکینگ طبقاتی زیرزمینی ضد زلزله توسط محققان شرکت Giken Seisakusho در شهر توکیو ژاپن است که علاوه بر جلوگیری از آلودگی بصری خیابانها، نگرانیهای ناشی از سرقت دوچرخه را نیز کاهش میدهد.
ژاپن بعد از هلند و دانمارک سومین کشور دوچرخهسوار دنیا است.
زیرساختهای ایجاد شده برای دوچرخهسواری در شهرها و کشورهای پیشرفته
در مقیاس جهانی، برخی کشورها، سالها یا حتی دههها در گسترش و ترویج فرهنگ دوچرخهسواری و توسعه زیرساختهای ایمن، راحت و جذاب، پیشگام هستند. با گفتن عبارت «شهر دوچرخهسواری» به سرعت شهرهای کپنهاگ و آمستردام در ذهن اکثر مردم نقش میبندد. این شهرها با ویژگیهای یک شهر مدرن و دوستدار دوچرخه، همچنان به توسعه خود ادامه میدهند.
دوچرخه در کپنهاگ وسیلهای مهم برای حمل و نقل و یکی از ویژگیهای شاخص منظره شهری است که در نتیجه سالها تمرکز سیاسی و اداری برای بهبود وضعیت دوچرخهسواری، انواعی از شرایط مطلوب مانند طراحیهای ایمن، مسافتهای کوتاه و زمین هموار، همراه با یک سیستم گسترده و مسیرهای خوب طراحی شده را ارائه میدهد؛ به طوریکه در این شهر، 675 هزار دوچرخه و فقط 120 هزار ماشین وجود دارد.
کپنهاگ، رویکردی دادهمحور و جامع را در اولویت خود قرار داده است که در آن توسعه ترافیک و نیازهای شهروندان به طور مستمر ثبت و نظارت میشود. بنابراین دوچرخهسواری، یک سیستم یکپارچه تلقی میشود که در آن هم زیر ساختها و هم تعمیر، نگهداری، سیاستگذاری و تعامل کلیدهای موفقیت هستند.
یکی از دلایل اصلی محبوبیت دوچرخهسواری در دانمارک، شبکه راهها از جمله پلهای خلاقانه است و تا کنون پلهای جدید بسیاری برای دوچرخهها و عابران پیاده ساخته و یا در دست احداث دارد. کپنهاگ با سرمایهگذاری 150 میلیون دلاری جهت ایجاد و توسعه زیرساختها و تاسیسات دوچرخهسواری، بین سالهای 2006 تا 2016 توانست با 23 درصد افزایش به رقم 76 درصد ایمنی دوچرخهسواران دست یابد و شورای شهر آن قصد دارد که این عدد را تا سال 2025 به 90 درصد برساند.
سرمایهگذاری چشمگیر این شهر در زیرساخت دوچرخهسواری و استفاده بیشتر مردم از دوچرخه نه تنها فواید بسیاری برای سلامتی دارد بلکه برخی دستاوردهای جدی اقتصادی را نیز به همراه میآورد. دوچرخهسواری نوعی ورزش است که میتواند به ساختن ماهیچه، تراکم استخوان و آمادگی قلبی و عروقی کمک کند.
آمار ارائهشده توسط وزیر دارایی این شهر، حاکی از آن است که هر زمان فردی در کپنهاگ یک کیلومتر را با دوچرخه خود طی کند، سود اقتصادی معادل با 4.80 کرون یا 75 سنت برای شهر به دست میآید و اگر جایگزین یک سفر ماشینی شود، این سود به ۱۰.۰۹ کرون برای هر کیلومتر افزایش مییابد.
محبوبیت دوچرخهسواری در کشوری آسیایی
چین نیز شاهد تجدید حیات دوچرخهسواری است. شهر شیامن در سال 2017، یک پل هوایی مرتفع به طول ۷.۶ کیلومتر برای دوچرخهسواری ساخت - طولانیترین مسیر دوچرخهسواری طبقاتی در جهان - که توسط همان معماران دانمارکی طراحی شده است. این پل طولانی به شکل کامل از محیط اطراف خود جدا نیست و در طول مسیر در 13 نقطه به سایر سیستمهای حمل و نقل متصل میشود.
استفاده از دوچرخه یکی از راهحلها برای حل مسأله معضل ترافیک پایتخت چین است و مسیرهای مخصوصی در همه خیابانها برای دوچرخهسواران در نظر گرفته شده و بسیاری از شرکتهای چینی، میلیونها دستگاه دوچرخه را در سراسر کشور و در بخشهای روستایی و شهری توزیع کردهاند که مشترکان تلفن همراه با نصب یک نرمافزار و پرداخت مبلغی اندک میتوانند طبق زمانبندی مشخص از آنها استفاده کنند. این اقدام ابتکاری دولت چین باعث صرفهجویی در مصرف بنزین و زمان، کاهش هزینههای حمل و نقل، بهبود سلامت شهروندان و متنوع سازی سیستم حمل و نقل شده است.
پایتخت دوچرخهسواری دنیا
آمستردام رهبر جهانی دوچرخهسواری است و اگرچه برخی شهرهای کوچکتر هلند دارای نرخ دوچرخهسواری بالاتری هستند؛ اما آمستردام یک مطالعه موردی غنیتر و پیچیدهتر را در اندازه بزرگتر ارائه میدهد. دوچرخهسواری در آمستردام در قرن بیستم به عنوان وسیله محبوب حمل و نقل به وجود آمد و به سرعت در دهههای 1920 و 30 به روش برتر حمل و نقل و حرکت در شهر تبدیل شد و برخلاف سایر شهرهای اروپایی، دوچرخهسواری هیچگاه در آمستردام منسوخ نشد. این حمایت سیاسی و اجتماعی قوی برای دوچرخهسواری، با ادامه روند توسعه زیرساختها همراه با استراتژیهای کاهنده ترافیک و تعداد پارکینگها برای دلسرد کردن افراد به استفاده از ماشین و ارائه یک الگوی شهری تحقق یافت. این الگو دارای پنج ویژگی اساسی است:
1. همه خیابانها برای دوچرخهسواری مناسب هستند
در اکثر شهرها، مسیرهای دوچرخهسواری تنگتر از مسیر تردد خودروها است اما در آمستردام، نقشه شبکه دوچرخهسواری با خودروها یکی است و تقریبا تمام خیابانهای شهر امکانات دوچرخهسواری عالی دارند.
2. مسیرهای مجزای دوچرخهسواری، نه خطوط دوچرخهسواری
در شهر آمستردام تعداد کمی از خطکشیهای خیابانی برای دوچرخهسواری باقی مانده است: در خیابانهای باسرعت بالاتر، اکنون استانداردها متفاوت بوده و مسیرهای دوچرخهسواری مجزا شده است که تجربهای امنتر و بدون استرس را ارائه میدهد.
در آمریکا، مسیرهای مجزا هنوز بسیار نادر هستند زیرا مشخص کردن مسیر با خطوط ارزانتر است اما با این حال، تغییراتی انجام شد و در سالهای اخیر مسیرهای مشابه مسیرهای دوچرخهسواری هلند، چهار برابر شده است.
3.کاملا خالی از اتومبیل
برنامهریزان در آمستردام تبدیل خیابانهای اشتراکی به آنچه هلندیها به آن woonerfs (خیابانهای زنده) و آمریکاییها به آن خیابانهای کامل میگویند را شروع کردهاند که در آن به طور کامل ماشینها حذف میشود. مثال برجسته آن، خیابان پالنتاج میدنلان است که زمانی خطوط تراموا، مسیرهای اتومبیل، مسیرهای دوچرخهسواری و پیادهروها را داشت اما در حال حاضر مسیرهای تردد اتومبیل حذف و تنها خطوط تراموا در چمنزار، خطوط قرمز دوچرخهسواری و پیادهروها باقی ماندهاند.
4.دو منطقه سرعت
خیابانهای آمستردام دو منطقه سرعت دارند: ۳۰ مایل بر ساعت و ۱۸ مایل بر ساعت. کنترل سرعت در این دو منطقه، فقط به تمایل راننده برای پیروی از قانون بستگی ندارد بلکه به طراحی و برنامهریزی خود خیابان وابسته است. از دید دوچرخهسواران، جداول سرعت که معمولا خیابانهای فرعی با سرعت کم را از معابر اصلی با سرعت بالا جدا میکنند، یک رویداد هوشمندانه هستند. در این جدول، مسیر دوچرخه همیشه از خیابان فرعی عبور میکند؛ بنابراین، یک دوچرخهسوار در مسیر رکابزنی، تا حد زیادی، سواری بدون وقفهای را چه با عبور ماشینها و چه با تغییر در ارتفاع تجربه میکند.
5.تقاطع بدون استرس
طراحی تقاطع امن هم برای دوچرخه و هم اتومبیل در همه جا تلاشی دشوار است. برخی شهرها راهحلهای پیچیدهای ارائه دادهاند اما در آمستردام، تقاطعهایی که برای دوچرخهها طراحی شدهاند نسبتا ساده هستند به دلیل آنکه، ترافیک و تردد خودروها در این شهر مهمترین دغدغه نیست. به عنوان مثال، مناطق سبز رنگ برای گردش به چپ در تقاطعها، به ندرت در آمستردام به کار میروند.
جمع بندی و نتیجه گیری
امروزه دوچرخهها به عنوان جایگزینی برای ماشینها و سوختهای فسیلی در شهرها مورد توجه قرار گرفتهاند. بیش از یک میلیارد دوچرخه در جهان وجود دارد که چیزی بیشتر از دو برابر تعداد اتومبیلها است. آنچه به عنوان فرهنگ دوچرخهسواری در بسیاری از کشورها مانند آلمان، هلند، دانمارک، سوئد، ژاپن، چین و بنگلادش رایج شده، نتیجه گسترش و تعمیق این باور است که دوچرخهسواری در شهرهای مدرن و شهرهای آینده دیگر صرفا یک تفریح نیست بلکه وسیلهای است که استفاده از آن علاوه بر آنکه افراد را به مقصد میرساند، به تأمین اهداف دیگری نظیر سلامتی، پاکی هوا، ورزیدگی، تمدد اعصاب و... نیز کمک میکند. دوچرخهسواری شهری پتانسیل آن را دارد که نه تنها سیستم تحرک شهری را بهبود بخشد بلکه شهرها را به مکانهایی جذابتر برای زندگی تبدیل کند، کیفیت شهری را افزایش دهد و انسجام اجتماعی را تسهیل نماید.